Сөйлеу әрекеті әртүрлі танымдық үрдістермен, әсіресе ойлаумен байланысты қарастырылуы керек, өйткені сөйлеу, ойды қалыптастырудың негізгі құралы және оны білдіру формасы болып табылады. Ойын, жаттығу, еңбекпен қатар, сөйлесу ең маңызды қызмет түрі болып табылады. Арнайы мектептегі балалардың психикасының қалыпты дамуының әртүрлі көріністерінің ішінде сөйлеудегі ауытқулар ерекше орында. Арнайы мектеп оқушыларын дербес өмірге дайындаудың жалпы жүйесінде математика сабақтары үлкен орын алады.
Дұрыс математикалық сөйлеуді тек математика сабақтарында және тек мұғалімнің жетекшілігімен дамытуға болады. Оқушылардың математикалық сөйлеуін дамыту өте күрделі, қиын іс. Ең алдымен, мұғалім өзі үлгі көрсетіп, оқушылардың математикалық сөйлеуін дамытуға ықпал етуі керек. Ол үшін мұғалімнің сөзі анық, түсінікті, әдеби сауатты болуы, материалды анық жеткізуі қажет. Көрнекі суреттерді, салыстыруларды қолданыңыз. Өз сөзінде мұғалім математикалық фразеологияны қолдануы тиіс. Терминдер анық, нақты екпінмен айтылуы керек. Логикалық екпін жасай отырып, тұжырымдар мен анықтамаларды дұрыс беруге тиісті.
Оқушыларға қойылатын сұрақтар қысқа, тұжырымды болуы керек. Арнайы оқыту жүйесіндегі математика барлық жоғары психикалық функциялардың, соның ішінде сөйлеудің күшті түзету және дамыту әлеуетіне ие. Егер сіз оқушылардың сөйлеу тәжірбиесін белсенді етсеңіз, оларды сөйлеу қарым-қатынасына итермелесеңіз, онда идеялар, ұғымдар мен әсерлердің шеңберін жинақтап, кеңейте отырып, бала өз ойларын сипаттайтын сөздер мен сөйлеу құралдарына деген қажеттілікті сезіне бастайды. Математикалық білімді игеру – математикалық қатынастарды білдіретін нақты сөйлеу материалын игеруге байланысты. Сондықтан, арнайы мектептерінде математиканы оқыту, сөйлеуді дамытуды ескере отырып жүргізіледі және оның деңгейін одан әрі арттыруды көздейді.
Айта кететін жайт, математика негіздеріне оқыту өте қиын міндет, өйткені балалардың осы контингентін оқытуда бірқатар проблемалар бар. Арнайы мектеп оқушыларына сөйлеудің жүйелі дамымауы тән, бұл математиканы оқыту процесіне әсер етеді. Балалар түсінуде айтарлықтай қиындықтарға тап болады. Нәтижесінде балалар мұғалімнің назарын, оның көмегін үнемі қажет етеді. Сондықтан да, бұл мәселені шешудің әдістері мен тәсілдерін таңдау бойынша еңбектену қажет.
Джансеитова Арай Куатовна, математика мұғалімі